Badania geologiczno-inżynierskie i geotechniczne – to projektowanie i wykonywanie różnymi metodami badań polowych (wiercenia, sondowania) i laboratoryjnych, ich interpretacja oraz inne czynności, które służą opracowaniu jakościowego i ilościowego modelu geologicznego (przekroju), zawierającego informacje o rodzajach gruntów i skał, ich genezie, stratygrafii, układzie i relacjach przestrzennych, właściwościach fizyczno-mechanicznych, chemicznych, a także o zjawiskach i procesach geologicznych, hydrogeologicznych i pokrewnych w celu ustalenia stopnia skomplikowania warunków gruntowych, określenia złożoności określenia złożoności warunków geologiczno-inżynierskich, sporządzania dokumentacji dla wyboru lokalizacji projektowania, realizacji i eksploatacji obiektów budowlanych. Badania geologiczne wykonywane są na podstawie Ustawy Prawo geologiczne i górnicze, natomiast badania geotechniczne w oparciu o Ustawę Prawo Budowlane.

Drenaż – urządzenie odwadniające, umożliwiające zebranie i szybkie odprowadzenie wód (oczyszczonych ścieków) do sieci kanalizacyjnej lub bezpośrednio do odbiornika np. gruntu.

Geologia inżynierska – dział geologii, który zajmuje się badaniem środowiska gruntowo-wodnego na potrzeby projektowania i wykonawstwa obiektów budowlanych. Swoim zakresem obejmuje wiercenia geologiczne, sondowania dynamiczne i statyczne, badania laboratoryjne gruntów i wody.

Geotechnika – geotechnika jest dziedziną zajmującą się badaniami ośrodka gruntowego dla celów projektowania i wykonania fundamentów wszelkich budowli ziemnych i podziemnych, a także nawierzchni drogowych i kolejowych. W skład geotechniki jako nauki wchodzą między innymi: geologia inżynierska, hydrogeologia, gruntoznawstwo, mechanika gruntów i fundamentowanie.

Do zadań geotechniki należą m.in.:

  • określenie budowy geologicznej podłoża gruntowego,

  • określenie nośności i stateczności podłoża gruntowego,

  • ustalenie i weryfikacja wzajemnego oddziaływania obiektu budowlanego i podłoża gruntowego w różnych fazach budowy i eksploatacji,

  • ocena stateczności skarp, wykopów i nasypów oraz ich zabezpieczeniem

  • ocena oddziaływania wód gruntowych na budowlę,

  • ocena przydatności gruntów na cele budowlane,

  • zabezpieczenie obiektów budowlanych przed napływem wód gruntowych,

  • ocena stopnia zanieczyszczenia podłoża gruntowego,

  • wybór metody remediacji gruntów.

Ocena geotechnicznych warunków posadowienia obiektu – opracowanie ustalające przydatność gruntu w celu właściwego i bezpiecznego zaprojektowania obiektu, wykonane na podstawie przeprowadzonych badań podłoża gruntowego. Ocena ta obejmuje określenie kategorii geotechnicznej budowli, zestawienie informacji i danych liczbowych o właściwościach gruntów oraz wartościach charakterystycznych i obliczeniowych parametrów geotechnicznych gruntów w podłożu i bezpośrednim otoczeniu obiektu. Ocena zawiera zalecenia konstrukcyjne oraz prognozę współdziałania konstrukcji z podłożem i jej zachowanie w czasie budowy i eksploatacji.

W skład oceny geotechnicznych warunków posadowienia wchodzą następujące dokumenty:

a) Opinia geotechniczna – jest dokumentem opracowywanym dla wszystkich obiektów budowalnych. Głównym celem opinii geotechnicznej jest ustalenie przydatności gruntów na potrzeby budownictwa oraz określenie kategorii geotechnicznej obiektu budowlanego. Opinie geotechniczną opracowuje się na podstawie dostępnych materiałów archiwalnych, a także wierceń i sondowań. Zlecenie opinii geotechnicznej pozwala na optymalizację projektu fundamentów dla Twojej inwestycji, a co za tym idzie minimalizację kosztów związanych z jej posadowieniem.


b) Dokumentacja badań podłoża gruntowego – stanowi uzupełnienie opinii geotechnicznej dla obiektów zaliczanych do II i III kategorii geotechnicznej. Dokument ten zawiera opis metodyki polowych i laboratoryjnych badań gruntów, ich wyniki i interpretację. W opracowaniu określa się rodzaj, właściwości oraz cechy wytrzymałościowe gruntów podłoża.


c) Projekt geotechniczny – jest jedną ze składowych dokumentacji geotechnicznej. Podobnie jak dokumentację badań podłoża gruntowego opracowanie to jest wymagane dla obiektów zaliczanych do II i III kategorii geotechnicznej. Opracowanie to powinno zawierać między innymi: prognozę zmian właściwości podłoża gruntowego w czasie, określenie obliczeniowych parametrów geotechnicznych i częściowych parametrów bezpieczeństwa, określenie odziaływań od gruntu, obliczenia nośności i osiadania podłoża gruntowego, określenie szkodliwości oddziaływania wód gruntowych na obiekt budowlany i inne.


d) Dokumentacja geologiczno-inżynierska opracowywana jest dla obiektów budowalnych zaliczonych do III kategorii geotechnicznej oraz w przypadku złożonych warunków gruntowych dla II kategorii. Dokument ten oprócz informacji zawartych w opinii geotechnicznej i dokumentacji badań podłoża gruntowego powinien zawierać prognozę wpływu inwestycji na środowisko oraz opis procesów geodynamicznych. Dokumentacja geologiczno-inżynierska jest poprzedzona projektem robót geologicznych i wymaga zatwierdzenia przez właściwy organ administracji geologicznej.

Grunt budowlany – część skorupy ziemskiej współpracująca lub mogąca współpracować z obiektem budowlanym, stanowiąca jego element lub służąca jako tworzywo do wykonywania budowli ziemnych.

Grunt mineralny – grunt rodzimy, w którym zawartość części organicznych Iom jest mniejsze niż 2%.

Grunt nasypowy – grunt naturalny lub antropogeniczny powstały w wyniku działalności człowieka, np. w wysypiskach, zwałowiskach, zbiornikach osadowych, budowlach ziemnych itp.

Grunt organiczny – grunt rodzimy, w którym zawartość części organicznych Iom jest równa lub większa niż 2%.

Grunt rodzimy – grunt powstały w miejscu zalegania w wyniku procesów geologicznych (wietrzenie, sedymentacja w środowisku wodnym itp.). Grunty rodzime są zawsze gruntami naturalnymi. Rozróżnia się następujące grunty rodzime: – skaliste, – nieskaliste mineralne, – nieskaliste organiczne.

Hydrogeologia – jest to nauka o wodach podziemnych, będąca jedną z gałęzi geologii. Środowiskiem, w którym występuje woda podziemna, są utwory skaliste i nieskaliste, różnego wieku i pochodzenia. Utwory te charakteryzują się zróżnicowanym składem mineralnym, strukturą, teksturą czy tektoniką.

Pod względem praktycznym hydrogeologia zajmuje się poszukiwaniem i rozpoznawaniem zasobów wód podziemnych między innymi: w celu budowy ujęć (studni).

Dokładne ustalenie głębokości występowania wód gruntowych i ich charakteru ma bardzo duże znaczenie praktyczne dla budownictwa, gdyż umożliwia określenie ich wpływu na zachowanie się podłoża gruntowego pod budowlą.

Lekka płyta dynamiczna LPD – badanie lekką płyta dynamiczną stanowi alternatywę bądź uzupełnienie badania płytą statyczną VSS. Badanie podłoża lekkim ugięciomierzem dynamicznym polega na wywołaniu udarowego obciążenia gruntu poprzez opuszczenie ruchomego obciążnika wzdłuż prowadnicy na stalową płytę, leżącą na powierzchni gruntu. Wewnątrz płyty znajduje się czujnik przemieszczeń, który mierzy maksymalne przemieszczenia w środku płyty, wywołane spadającym ciężarem. Na podstawie pionowej amplitudy osiadania płyty dynamicznej oblicza się tzw. dynamiczny moduł odkształcenia, który można przeliczyć na wskaźnik zagęszczenia gruntu (Is). Lekką płytą dynamiczną można kontrolować zagęszczenie podłoża do głębokości 0,4 m. Urządzenie to stosuje się przy kontroli zagęszczenia nasypów pod posadzki, fundamenty, drogi itp.

Osuwisko – forma geomorfologiczna, która powstała na skutek grawitacyjnego przemieszczania się mas gruntowych lub skalnych na stoku i/lub jego podnóża.

Płyta sztywna (statyczna) VSS – badanie polega na pomiarze odkształceń pionowych (osiadań) badanej warstwy podłoża pod wpływem nacisku statycznego wywieranego za pomocą stalowej okrągłej płyty o średnicy D = 300 mm. Nacisk na płytę wywierany jest za pośrednictwem dźwignika hydraulicznego. Dźwignik oparty jest o przeciwwagę, której masa powinna być większa od wywieranej siły. Pomiar modułu odkształcenia podłoża gruntowego należy przeprowadzać, gdy temperatura badanej warstwy jest większa od 0° C.

W celu wykonania badania płytę należy ustawić na wyrównanej powierzchni badanej warstwy, dociskając rękoma przez kilkakrotny jej obrót. W razie potrzeby powierzchnię można wyrównać cienką warstwą drobnego suchego piasku. Statyw należy ustawić tak, aby jego punkty podparcia były w jak największej odległości od płyty, jak i od kół pojazdu stanowiącego przeciwwagę. Następnie należy zamontować dźwignik oraz przedłużacz rurowy z górną płytą. Czujniki zegarowe należy zamocować w uchwytach, opierając je na stelażu.

Badanie płytą VSS pozwala na:

  • pomiar osiadania gruntu pod wpływem obciążenia statycznego,

  • wyznaczanie pierwotnego modułu odkształcenia EV1,

  • wyznaczanie wtórnego modułu odkształcenia EV2,

  • obliczanie wskaźnika odkształcenia gruntu (Io),

  • wyznaczanie nośności podłoża gruntowego.

Podłoże gruntowe – obszar gruntu występujący pomiędzy poziomem posadowienia rozpatrywanego obiektu, a głębokością do której uwzględnia się oddziaływanie budowli. Może to być grunt rodzimy, antropogeniczny lub skała, istniejące na miejscu budowy przed wykonaniem prac budowlanych w strefie, której właściwości mają wpływ na projektowanie, wykonanie i eksploatację budowli.

Podłoże wzmocnione – warstwa gruntu rodzimego, ulepszonego przez działanie mechaniczne, chemiczne lub wykonanie elementów wzmacniających w celu poprawy jego stateczności i zmniejszenia osiadań lub ujednolicenia podłoża gruntowego.

Podtopienie – to występowanie wód gruntowych w trefie od 0,0 do 0,5 m pod powierzchnia terenu (podmokłość) lub ponad powierzchnię terenu (zalewisko) spowodowane niekorzystnymi warunkami geologicznymi i hydrogeologicznymi oraz czynnikami antropogenicznymi.

Powódź – czasowe pokrycie wodą terenu, który normalnie nie jest pokryty wodą powstałe na skutek wezbrania wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach oraz od strony morza, powodujące zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej.

Praca geologiczna – projektowanie i wykonywanie badań oraz innych czynności w celu m. in. określenia warunków hydrogeologicznych i geologiczno-inżynierskich, a także sporządzanie map i dokumentacji geologicznych.

Robota geologiczna – wykonanie w ramach prac geologicznych wszelkich czynności poniżej powierzchni terenu (np. wierceń geologicznych), w tym przy użyciu środków strzałowych, a także likwidacja wyrobisk po tych czynnościach.

Skała – występujący w warunkach naturalnych zespół minerałów, skonsolidowanych, scementowanych lub w inny sposób powiązanych ze sobą, tworzących materiał o wytrzymałości i sztywności większej od gruntów.

Skarpa – zewnętrzna boczna powierzchnia nasypu, o kształcie i nachyleniu dostosowanym do właściwości gruntu i warunków lokalnych.

Specjalistyczne roboty geotechniczne – zespół specjalistycznych robót budowlanych, mających na celu wzmocnienie podłoża gruntowego, wzmocnienie istniejących fundamentów, wykonawstwo skomplikowanych robót fundamentowych i ziemnych oraz zapewnienie bezpiecznej realizacji obiektu budowlanego, w szczególności wykonywanie: iniekcji klasycznej i strumieniowej, kotw gruntowych, pali, mikropali, kolumn konsolidacyjnych, gruntów zbrojonych, ścianek szczelnych, ścian szczelinowych, tuneli, studni i kesonów oraz innych specjalistycznych metod wykonawstwa robót ziemnych i fundamentowych.

Sondowanie dynamiczne DPL, DPM, DPH, DPSH – sondowanie dynamiczne polega na wbijaniu w podłoże gruntowe żerdzi zakończonych odpowiednią końcówką (stożek), za pomocą mota o znormalizowanej masie i wysokości opadania. Sondowania dynamiczne wykonuje się z powierzchni terenu, z dna wykopu bądź w otworach wiertniczych. Parametrem mierzonym podczas sondowania dynamicznego liczba uderzeń młota potrzebna do zagłębienia końcówki sondy o 10 cm bądź 20 cm.

Celem sondowań dynamicznych jest:

  • określenie stanu (stopień zagęszczenia (ID), wskaźnik zagęszczenia (IS)) gruntów niespoistych,

  • wydzielenie stref o obniżonej wytrzymałości,

  • określenie głębokości występowania podłoża nośnego,

  • kontrola wykonawstwa nasypów i zasypek gruntowych.

Sondowanie statyczne sondą wciskaną CPTU (ang. cone penetration test undrained) badanie polega na statycznym wciskaniu w podłoże stożkowej końcówki penetrometru. Końcówka ta wprowadzana jest w grunt za pomocą żerdzi pomiarowych. Wciskanie odbywa się ze stałą prędkością na poziomie około 2 cm/s. W trakcie sondowania statycznego monitoruje się na bieżąco następujące parametry: opór penetracji stożka (qc), opór tarcia na tulei ciernej (fs) oraz ciśnienie wody w porach gruntu (u2).

Interpretacja sondowań statycznych CPTU w połączeniu z wierceniami badawczymi pozwala na określenie:

  • budowy geologicznej podłoża (ocena rodzaju gruntu, granic litologicznych),

  • stanu gruntu,

  • współczynnika prekonsolidacji,

  • stopnia zagęszczenia gruntów niespoistych,

  • konsystencji gruntów spoistych,

  • parametrów wytrzymałościowych i odkształceniowych.

Sonda stożkowo-krzyżakowa SLVT – badanie sondą SLVT, podobnie jak w przypadku sondy dynamicznej, polega na wbijaniu w podłoże gruntowe żerdzi zakończonych końcówką stożkowo-krzyżakową. Końcówka ta składa się z czterech prostokątnych ostrzy ustawionych pod kątem 90 o różnych wymiarach dostosowanych do wytrzymałości badanego gruntu. Po osiągnięciu zakładanej głębokości dokonuje się pomiaru momentu obrotowego potrzebnego do obrócenia końcówki i tym samym ścięcia gruntu. Pomierzony moment obrotowy jest w sposób analityczny przeliczany na jednostkowy opór ścinania – wytrzymałość na ścinanie bez odpływu (su). Badanie to wykorzystywane jest przede wszystkim do wyznaczania wytrzymałości na ścinanie bez odpływu słabych gruntów spoistych i organicznych. Badanie to występuje często w zakresie badań odbiorczych i kontrolnych prowadzonych w ramach nadzorów geotechnicznych na potrzeby odbiorów dna wykopów lub sprawdzenia jakości warstw wbudowanych materiałów nasypowych.

Urządzenia odwadniające – urządzenia i konstrukcje zabezpieczające przed napływem wód powierzchniowych i podziemnych oraz zbierające i odprowadzające te wody do naturalnych lub sztucznych zbiorników w celu zapewnienia ciągłej sprawności technicznej budowli.

Węzeł badawczy – zestaw punktów dokumentacyjnych złożony z przynajmniej z jednego otworu wiertniczego i jednego sondowania (np. dynamicznego DPL, DMP, DPH lub statycznego CPTU).

Wiercenia badawcze – polegają na wykonaniu otworów badawczych w gruncie wraz z przeprowadzeniem badań gruntów i wód gruntowych oraz poborze próbek. Pace te stanowią podstawę do opracowania dokumentacji geotechnicznych (opinia geotechniczna, dokumentacja badań podłoża gruntowego) oraz geologicznych. Wiercenia badawcze wykonuje się w celu:

  • ustalenia rodzaju gruntów w poszczególnych warstwach podłoża,

  • określenia układu warstw wodonośnych i poziomów piezometrycznych,

  • przeprowadzenia badań makroskopowych gruntów oraz badań i obserwacji zwierciadła wody gruntowej,

  • zainstalowania piezometrów,

  • sondowania w dnie otworu.

Wyrobisko badawcze – ogólne określenie obejmujące wiercenia, wykopy, doły próbne, szybiki, odkrywki, odsłonięcia itp. Jest to miejsce w którym dokonuje się z wymaganą dokładnością bezpośrednich obserwacji, pomiarów i badań, charakteryzujących strefę od powierzchni terenu aż do dolnej powierzchni granicznej środowiska geologiczno-inżynierskiego.

Zasypka – grunt dobrze przepuszczalny, odpowiednio zagęszczony, układany bezpośrednio za ścianą przyczółka, w celu zapewnienia właściwego odwodnienia tego obszaru.

GEO-EXPERTS Spółka Cywilna
ul. Wileńska 44a m. 71
94-011 Łódź (woj. łódzkie)